Washington Fruit Produce Company

Het nieuwe hoofdkantoor van een groothandel in fruit in Yakima, Verenigde Staten, heeft onlangs een prestigieuze architectuurprijs gewonnen.

Het is dan ook niet alleen een kantoorpand, het vormt samen met het bijbehorende terrein een oase van rust en groen te midden van een druk industriegebied. De repetitieve constructie van Oregon pine draagt bij aan de magie van de plek.

Architectuurprijs

Het nieuwe hoofdkantoor van Washington Fruit & Produce Company, een ontwerp van Graham Baba Architects uit Seattle, ontving de AIA (American Institute of Architects) architectuurprijs 2018. Het gebeurt niet vaak dat een bedrijfskantoor uit de agrarische sector een dergelijke onderscheiding in de wacht sleept: ‘Het project ligt prachtig in het landschap en schept ruimte voor een betekenisvolle gemeenschap’, verklaart de jury.

Fruit en industrie

Het projectterrein omvat ongeveer 30 hectare grond. Dat is ruim voldoende ruimte voor een kantoorgebouw van circa 1.535m², maar de ligging van de locatie maakte het ontwerp alsnog uitdagend. De Yakima vallei is rijk aan fruitboomgaarden dankzij vruchtbare, vulkanische grond, veel zonnige dagen en een irrigatienetwerk gevoed vanuit de Yakima rivier. Nationaal gezien heeft de landbouwindustrie uit dit gebied dan ook de hoogste opbrengst.

Het familiebedrijf Washington Fruit & Produce Company is hier sinds 1916 gevestigd en kweekt en verpakt fruit, om het te distribueren over de hele wereld. Het gehele terrein van het bedrijf beslaat nu ongeveer 90 hectare. Een regio vol fruitbomen klinkt idyllisch, maar de bebouwing in het industriegebied is alles behalve sprookjesachtig. Het hoofdkantoor staat op een vlak industrieterrein in een rivierdal.

Het bedrijventerrein en de rivier zijn van elkaar gescheiden door een snelweg. Grote betonnen of stalen fruitverwerkingsinstallaties en vele kilometers asfalt met af en aan rijdende vrachtwagens, domineren het landschap.

Stilte

Voor het nieuwe kantoor hadden de eigenaren van het bedrijf een duidelijke visie: Het creëren van een adempauze voor de werknemers. Brett Baba, één van de oprichters van Graham Baba Architects en zelf opgegroeid in Yakima, vertelt over de wens van de opdrachtgevers: ‘Ons is letterlijk gevraagd het tegenovergestelde te maken van een industriële, lawaaierige werkomgeving.

De werkplek moest stil en rustig zijn met een warme sfeer. Die missie was de grootste drijfveer achter ons architectonische antwoord op de locatie, de oriëntatie, de configuratie, de materialiteit en de landschapsarchitectuur. We hebben alles in het werk gesteld om de gebruikers te isoleren van de bedrijvigheid van de rest van het gebied.’

Verval als inspiratiebron

Een verlaten houten schuur vormde de inspiratie voor de nieuwbouw. Door de vervallen staat van het bouwwerk, waren diagonale constructiedelen blootgesteld aan weer en wind. De schoonheid van deze constructie en de natuurlijke begroeiing die het gebouw overwoekerde, heeft de architect proberen te vangen in het nieuwe plan. Het L-vormige kantoor van slechts één verdieping hoog, omarmt een zorgvuldig aangelegde binnentuin.

Het gebouw is omringd door aarden wallen en een terreinmuur die het uitzicht op de snelweg en industrie maskeren en de focus richten op het groen en basaltheuvels in de verte. De voor funderingswerkzaamheden uitgegraven grond is gebruikt voor deze randwallen. Dit maakte het af- of toevoeren van grond overbodig.

Tegenover het hoofdgebouw staat een bijgebouw, de lunchruimte. Betonnen keerwanden en een zware houten dakconstructie maken mogelijk dat het volume bijna geheel schuil gaat onder een groene deken van inheemse vegetatie. Behalve het verbeteren van het uitzicht, zorgen de aarden wallen ook voor het buitensluiten van industriegeluid.

Blik vangen in hout

Een inkeping in de glooiende omwalling geeft vanaf de parkeerplaats toegang tot de besloten tuin, waar een houten vlonder de route naar de entree markeert. De houten constructie van het kantoor is beeldbepalend voor het binnenterrein.

Een regelmatige reeks dubbele houten kolommen verwelkomt de bezoeker. Ter referentie aan de oude schuur zijn ze schuin geplaatst ten opzichte van elkaar. Open en bloot in de buitenlucht staan ze statig in het gelid.

Een volledig transparante gevel van glas, van het maaiveld tot aan het dak, biedt al van buitenaf zicht op indrukwekkende houten dakspanten, die de binnenruimte geheel overspannen. Over de invulling van de gevel zegt Baba verder: ‘De gevel sen veel binnenwanden zijn bekleed met verweerde, hergebruikte planken van schuren uit de omgeving. We kozen juist voor gebruikt hout vanwege het effect van tijd en natuur op het oppervlak. Onbehandeld hout geeft de ruimte de warme uitstraling die we voor ogen hadden.’

Vakwerkliggers op maat

Het bewust etaleren van het skelet van het gebouw vormde een belangrijk onderdeel van het ontwerp. De constructie bestaat uit kolommen en liggers van gelamineerd Noord Amerikaans Oregon pine. De repetitieve structuur zorgde voor een eenvoudige fabricage en montage en dat bespaarde kosten.

De dakspanten overspannen de volledige breedte van het gebouw kolomvrij. Baba: ‘De overspanningen waren te groot om volhouten liggers te gebruiken. Daarom hebben wij liggers gebruikt, samengesteld uit dunne houten lamellen, die onderling met elkaar verlijmd zijn. Het dak wordt ondersteund door op maat gemaakte en op de bouwplaats gemonteerde vakwerkliggers. De dubbel uitgevoerde dakliggers zijn versterkt met stalen trekstangen en drukstaven om een samengesteld spant als één geheel te laten werken. Ook onderling zijn de spanten via schoren met elkaar verbonden, om de stabiliteit in de lengterichting te waarborgen. In de dwarsrichting zorgen geschoorde houten kantoorwanden voor de stabiliteit.’

Snelle bouw

Het gebouw heeft slechts één bouwlaag. De kolommen van de entreegevel zijn 5,5 meter hoog. ‘Ook de kolommen zijn gelamineerd’, vervolgt Baba. ‘Zij zijn op de kopse kanten afgewerkt met volhouten Oregon pine planken van 38 x 190 mm. Dit heeft twee voordelen, ten eerste bedekte het de laminaatlijnen en ten tweede biedt het extra verbindingspunten voor de liggers die ze ondersteunen’.

Het dakvlak loopt vanuit de gevel licht omhoog tot een vrije hoogte van 6,10 m ter plaatse van de nok. Het dak is bedekt met lokaal geproduceerde, constructief isolerende sandwichpanelen (SIPS-panelen). Alle gesloten geveldelen zijn hieruit opgebouwd. De combinatie van de geprefabriceerde houten structuur met de SIPS-panelen zorgde voor een korte bouwtijd met een minimum aan afval.

Open eenheid

Het kantoorcomplex bevat twaalf privékantoren, twee conferentiezalen, een open werkruimte voor 50 à 60 medewerkers, een verkoopkantoor en een lunchroom met 30 zitplaatsen.

Alle ruimtes bieden uitzicht op het aangrenzende landschap en de heuvels daarachter. De privékantoren liggen aan de zuidgevel en zijn geschakeld aan de open kantoortuin zonder tussenliggende gang. De conferentieruimtes zijn aan de oostzijde van het gebouw ondergebracht in vrijstaande, lage volumes.

De interieurelementen eindigen ver onder het plafond, daardoor blijft de ruimte één duidelijk geheel. Op maat gemaakte verlichting houdt het plafond nagenoeg vrij van installaties. Verder zorgt een verhoogd vloersysteem ervoor dat de esthetiek zo min mogelijk wordt onderbroken door installaties. Voor de akoestiek is het plafond afgewerkt met absorberende panelen en zijn de vloer en de meubels bekleed met geluiddempend materiaal. Alles om een rustige werksfeer te creëren.

Het verkoopkantoor is apart onder gebracht in de korte arm van de L, aan de westzijde van het gebouw. Via een pergola van houten liggers is de vrijstaande lunchruimte fysiek verbonden met het verkoopkantoor. In de ruimte staat een negen meter lange tafel. De boeren met wie het bedrijf samenwerkt, komen hier wekelijks bijeen voor gemeenschappelijke maaltijden.

Zuinig met energie

Er is grondig nagedacht over de oriëntatie van het complex, met het oog op energiezuinigheid. Yakima heeft gemiddeld wel 290 zonnige dagen per jaar. Dat maakt de behoefte aan elektrische verlichting sowieso gering, maar dankzij de slimme indeling is het tot een minimum beperkt. Isolatie tegen opwarming van de zon is een groter aandachtspunt.

De glazen gevel van het hoofgebouw is daarom op het noorden en oosten gericht. Het benodigde daglicht aan de zuidzijde wordt geregeld via een lange smalle lichtstraat in het dak. De vrijstaande lunchruimte heeft een glazen gevel gericht op het zuiden. Naast hoogrendementsbeglazing beschutten grote dakoverstekken deze ruimte tegen het zonlicht. Er zijn bovendien bladverliezende bomen geplant, dichtbij zuidelijk georiënteerde raampartijen van de lunchroom en kantoren.

De diepe agrarische wortels van zowel het bedrijf als de locatie zijn knap ingebed in het ontwerp. Het uitzicht over het complex is gecomponeerd, of het nu gaat om de binnentuin, de verre heuvels of het uitzicht op de eigen kantoorgevel, de lawaaierige industrie lijkt oneindig ver weg.

Projectgegevens:

(Foto’s: Kevin Scott, Tekeningen: Graham Baba Architects)