Omicron Campus Klaus, Algemeen

Lean ondernemen in optima forma toont de Oostenrijkse onderneming OMICRON. Zij doet alles om maximale werkcondities voor haar werknemers te creëren. Daarbij worden platgetreden paden resoluut overwoekerd. De nieuwe bedrijfscampus is dé hoogste tijd voor andere ondernemingen die eveneens willen 21ste-eeuwen.

Aandacht voor personeel, kwaliteit en communicatie heeft er al vanaf de oprichting in 1984 in gezeten. Start was de kelder van een woning in het stadje Hohenems (14.500 inwoners) in Bundesland Vorarlberg; de deelstaat, vermaard om z’n houtbouw, maakt de uiterste westpunt van Oostenrijk uit. Hier groeide de plat-hiërarchische onderneming in drie decennia uit tot een concern met twintig kantoren over de hele wereld, servicecentra op alle continenten, klanten in meer dan 150 landen en ruim 750 werknemers. Hoeveel meer bewijs wil je nog dat alleen drieste stenen door bedompte ruiten frisse lucht geven? Dat niet angst, maar durf resulteert? Aan de jongste nieuwbouw is de ZV Bauherrenpreis 2015 toegekend.

Omwegen

OMICRON ontwikkelt een constante stroom testinstrumenten voor de beveiligings- en meettechniek van elektrische systemen. Daarbij geeft zij ook advies, stelt diagnoses en organiseert scholing. Uitgangspunten zijn: treed royaal buiten je comfortoevers, zit niet gierig op je kennis en vrijgevig ervaringen als bankbiljetten. Vanaf 2000, toen het OMICRON Development Center (ODC) in het gehucht Klaus vlak bij Hohenems werd gestart, is het bedrijf bezig met het creëren van een campus, waarin kantoren, laboratoria, productie, opslag en transport vloeienderbeweging in elkaar overlopen. Voor die tijd werd er in omwegen gewerkt, in vier dichtbije maar toch verre gebouwen. Dat duurde tot 2008, toen een volgend deel van de campus gereedkwam: een rechthoek met kantoorcellen langs de randen, in het midden over twee derde van de lengte voorzien van een binnenhof met een kleiner exemplaar dwars eronder.

Doen is geloven

Met de bestaansjaren kreeg het inzicht scherper contour dat een goed ontworpen gebouw leidt tot gelukkiger werknemers en een hogere productiviteit. Dat kreeg vorm in een nieuw volume van drie lagen voor 200 werknemers. Daarbij denderde OMICRON wonderwel over één nacht ijs: doen is geloven. Behalve een hoofdarchitect voor het gebouw (Dietrich l Untertrifaller Architekten Bregenz) schakelde zij andere architecten in voor twee hotspots als wezenlijke toevoegingen aan het interieur: eichinger offices Wenen; Studio Anna Heringer Laufen, Duitsland/Martin Rauch Schlins, Oostenrijk. Verder speelde Border Architecture te Amsterdam een beslissende rol bij de daglichtplanning. Op kleinere onderdelen hadden ruim dertig andere ontwerpers invloed. En niet te vergeten ideeden de werknemers erop los. Het leidde in 2015 tot een werkomgeving van ieders tevredenheid. Een voorlopig laatste eenheid voor 150 mensen is wenkende toekomst.

Meeslepende kruisbestuiving

Het tweede kantoordeel blinkt uit in speelsheid en vrijheid, met meanderende arbeidsplaatsen rond drie groene binnenhoven. Dat wil zeggen, twee derde is hiervan vooralsnog gerealiseerd. De binnenhoven liggen naast de hoofdcorridor en zijn dus steeds ervaarbaar. Op de begane grond bevinden zich vergaderzalen, spreekkamers, laboratoria, en, in een dwars volume op de zuidgevel, de geautomatiseerde opslag. Op de twee verdiepingen erboven zitten de kantoren en koffiepunten; de kantoorcellen zijn aanpasbaar aan de steeds wisselende teamsamenstellingen. Er zijn kamers waar de concentratie marathons maakt en kamers waar het vrijuitdenken rondsprint. Belangrijk was voor het personeel een omgeving zonder kunstmatige grenzen te scheppen, waarbinnen hun potentieel en innovatievermogen zich maximaal zouden kunnen ontplooien in één meeslepende kruisbestuiving van onderlinge communicatie en creativiteit.

Geweldige lichtnuances

Het deel met de drie patio’s is uitgevoerd in een betonnen portaalconstructie, ingevuld met houtskeletbouwelementen, het deel met de opslag heeft een gelamineerd-houtconstructie. Zeer opvallend is het overvloedige gebruik van glas in de buitengevels (drievoudig), dak en binnengevels. Maar dat past ook weer heel goed bij de uitgangspositie: licht is gezond voor het algeheel welfunctioneren van de mens, reden waarom het van alle kanten tot diep in het gebouw valt. De nadruk ligt op hoe het door de daklichten naar binnen filtert en, gemengd met het zijlicht van de verdiepingshoge glazen binnen- en buitenwanden, de ruimtes doordringt, verbindt en activeert. Samen geven ze geweldige lichtnuances en verademende doorzichten door het gebouw en de individuele kantoorkamers. Licht van boven is hemels-puur, licht van opzij aards-gemengd. Ook de kleur en sterkte van het licht en zelfs de schaduwwerkingen zijn per werkomgeving instelbaar. Het kunstlicht evenaart ’s avonds het daglicht met led-schakeringen die het kantoor omvormen tot poëtisch-atmosferische ruimtes. Zie over het licht verder in Omicron Campus, Licht.

Witte gordijnen

Allerlei verfijningen dragen evenzeer bij aan de optimalisering van de werkplekken. Er is overal direct toegang tot de binnenhoven of balkons. Het klimaat is regelbaar en ook de lichte inrichting zorgt voor behaaglijkheid. Eiken vloeren en dennen deuren, binnenkozijnen, wanden, plafonds en meubilair geven warmte en zelfs gezelligheid bij de koelende witmetalen perforatieplafonds en de witte gordijnen (!); al het hout is FSC- of PEFC-gecertificeerd. Er is vloerverwarming, de warmte van computers en beeldschermen wordt hergebruikt. Naast warmtepompen houdt een hydraulisch systeem de energie in balans door de overtollige kracht tussen de gebouwdelen te communicerendevaten. Op het dak ligt voor 660 m2 aan zonnepanelen. De transformatorinstallatie in een van de binnenhoven heeft een dubbel gebruik: het testen van nieuwe ideeën en het scholen van klanten.

Blauw, rood, geel

Maar natuurlijk was ook het aanzicht belangrijk. Het gebouwarrangement is zorgvuldig in de omgeving gepast, inclusief prettige recreatiezones langs de beek Klausbach. Als breed accent en als blijk van eigen bedrijfskunnen wilde OMICRON op het zuiden een innovatieve en duurzame gevel. Het technisch vernuft en de innovatieve drang van de onderneming leidden zo tot een bijzonder stijlvolle donkerblauwe glasgevel van 540 panelen (710 m2), waarin hoogefficiënte zonnecellen zijn opgenomen. Dit wordt verder vervolmaakt door negentig verticaal geïntegreerde glazen led-elementen in de eigen bedrijfskleuren blauw, rood en geel, die ’s avonds oplichten. Alleen al de ingewikkelde productie en montage van deze gevel nam zes maanden in beslag. De andere gevels worden ingenomen door verdiepingshoog glas, staalbehekte balkons en lariks gevelbekleding.

Twee hotspots

De twee – van uiteindelijk drie – hotspots, reusachtige sculpturen in hout (Body) en leem/textielen (Crossing Borders), zijn ingevoegd om de onderlinge communicatie en samenwerking doelbewust te ontkaderen. Ze komen tevens enigszins tegemoet aan de organische wensen van de opdrachtgever. De werknemers moeten in aanraking komen met andere materialen en daarbij behorende vakmanschappen, met andere culturen en daarbij behorende belevingswijzen en zo met laterale denkstrategieën en daarbij behorende oplossingen. De hotspots beslaan de eerste en tweede verdieping langs de ontsluitingsas die in de lengterichting door het hele gebouw loopt. De houten sculptuur maakt de hele ruimte uit, die van leem/textielen staat als twee vormen in de ruimte. Ze dienen voor zitten, liggen, spelen respectievelijk contempleren, terugtrekken, overleggen. De glazen langszijden, speciaal behandeld op lichtgeleiding en -doorlating, voegen licht in uitbundigheid toe. Zie over Body in Omicron Campus, Body.

Crossing Borders

Crossing Borders, ontworpen door de Duitse architecte Anna Heringer en de Oostenrijkse leemkunstenaar Martin Rauch, behelst een monolithische hoge koepelvorm volgens een Ghanese aardbouwtechniek (zabur) van 15 cm dikke lemen wanden. De Oostenrijkse regelgeving stelde enkele stalen versterkingen verplicht; ze zijn onzichtbaar ingeboetseerd. Het interieur met een rondlopende bank langs de wand is schitterend rood; kussens met patronen van Ecuador tot Afghanistan verraden het door OMICRON ondersteunde liefdadigsheidprogramma Crossing Borders – Education for Children (inmiddels 30.000 kinderen). In het kleine hemelgewelf zitten ronde kunstlichtsterren van verschillend formaat dicht opeengepakt aan en uit te wezen. Je bent je er vooral bewust van de aarde.

Pure arbeidsvreugde

Een lichter gevoel geeft het andere object, een soort zeppelin aan drie stalen draden. De houten skeletconstructie is bekleed met handgeweven zijde uit India, wat binnen een dromerige sfeer wakker maakt. Samen zetten de culturele curiosa de zintuigen op avontuur. En zo is een fantastisch veelzijdige en veelkleurige werkomgeving gecreëerd, die alle arbeidsomstandigheden gunstig tart. OMICRON zelf toont geen enkele haast tot ruchtbaarheid, maar eigenlijk zou het daverende gebouw een drukbezocht bedevaartsoord moeten zijn van wat pure arbeidsvreugde nu echt betekent.