Op Fort de Roovere in Halsteren is de uitkijktoren Pompejus verrezen. De toren in staal en Accoya kijkt uit over de West-Brabantse Waterlinie en is tevens openluchttheater en informatiepunt. Het ontwerp is van RO&AD Architecten.
De Staten van Zeeland en Zuid-Holland legden in 1627 de West-Brabantse Waterlinie aan om de destijds belangrijke vaarroute van Middelburg naar Dordrecht te beschermen tegen aanvallen van de Spanjaarden. De linie omvatte de steden Bergen op Zoom en Steenbergen, en een aantal forten, waaronder het belangrijkste fort, Fort de Roovere. Het was het eerste landschappelijke verdedigingswerk waarbij inundatie werd ingezet als verdedigingsstrategie. Pompejus de Roovere was de eerste commandant van het fort.
Restauratie West-Brabantse Waterlinie
Fort de Roovere was een centraal punt in het landschap. De scheiding van inunderen met zoet water en zout water lag hier. Verder lag het midden in de linie, waardoor er vanaf het fort richting Bergen op Zoom en richting Steenbergen kon worden gekeken. In het huidige landschap kan dat niet meer, vandaar dat het plan kwam om juist hier een uitkijktoren te maken om weer over de West-Brabantse Waterlinie heen te kijken. Vanaf 2010 is de linie na een periode van verval gerestaureerd. Vanaf die tijd wordt de linie recreatief ontwikkeld.
Pompejus 25 meter hoog
De hoek van het fort waarop Pompejus staat, is gericht naar de vijand. De toren staat precies op die hoek. Door de zijkanten van het fort omhoog te spiegelen, ontstaat een scherpe vorm die wat voorover leunt boven de gracht. Hij is daarom ook gesloten aan de buitenkant en open aan de fortzijde. Hierdoor ontstaat aan de binnenkant ruimte voor een informatiecentrum en een openluchttheater voor 225 personen. Om boven de omringende bomen uit te komen moest de toren 25 meter hoog worden boven het fort. Hij torent 34 meter boven zijn omgeving uit. Vanaf de top kijk je 20 kilometer in het rond en kun je de hele waterlinie overzien. De uitkijktoren ligt vlak bij de Mozesbrug annex loopgraafbrug van RO&AD Architecten.
Staal, hout en houtskeletbouw
De constructie bestaat uit een hybride staal-houtconstructie. De hoofdconstructie is van gegalvaniseerd staal. Voor de subconstructie, de gevelelementen, trappen en bordessen is het houtproduct Accoya gebruikt. De informatieruimte is geïsoleerd en bestaat uit houtskeletbouw.
Voronoi-diagram
‘De gevel is vormgegeven volgens het principe van het Voronoi-diagram, een wiskundig principe waarbij we de driehoeken van de staalconstructie hebben gebruikt,’ leggen architecten Ad Kil en Ro Koster uit. Voor de bouw zijn geen werktekeningen gemaakt; er is enkel gewerkt met een 3D-model. Dit model is door zogenoemde scripts omgezet in een Tekla-model voor de staalfabrikant en in machinetaal voor de cnc-freesmachines van de timmerfabriek. Hierdoor ontstonden een soort Ikea-Billykastpakketten, waarin alle elementen gecodeerd werden aangeleverd en die relatief eenvoudig in elkaar konden worden gezet. Ook werden deze pakketten zo gescript dat uit het 3D-model ook automatisch de montagetekeningen kwamen.
Sociaal systeem
Om het project uit te kunnen voeren, is crowdfunding ingezet. Bedrijven hebben bouwonderdelen gesponsord en scholen hebben stagiaires geleverd. Ook organisaties die Pompejus en Fort de Roovere in de toekomst willen gebruiken zij actief bezig geweest. Er staat een hele organisatie klaar die de toren en het fort de komende jaren gaat programmeren en beheren.
Pompejus is gebouwd in opdracht van de gemeente Bergen op Zoom. Het ontwerp is van RO&AD Architecten. Constructeur is Adviesbureau Luning. Aannemers zijn Berghbouw, De Kok Bouwgroep, Nijs Soffers, VKP.
Fotografie: Katja Effting
Tekeningen: RO&AD Architecten
