Een ziekenhuis is pas geslaagd als het overbodig is. Maar zolang er patiënten zijn, heb je als architect de zorgplicht er een optimaal meewerkend medicijn van te maken. Dat geldt zeker een ziekenhuis voor kinderoncologie, de laatste plaats waar je mensjes zou wensen. Gelukkig kan hij van de nood een jeugd maken: het genezingspercentage is op weg naar 100.
LIAG architecten en bouwadviseurs, dat de opdracht voor het Prinses Máxima Centrum won, is géén ziekenhuisbouwer. Dat klinkt alarmerend welluidend. Projectarchitect Thomas Bögl: ‘In de aanbesteding stond dat je nog geen vijf ziekenhuizen moest hebben ontworpen. Men wilde namelijk het zorggebouw op een nieuwe manier ontwikkelen: vanuit het kind.’
Voor hij architect in Nederland werd, had Bögl een zorgverleden in zijn vaderland Duitsland. Hij deed zijn vervangende dienstplicht in een ziekenhuis en werkte daarna nog als verpleegkundige in een bejaardentehuis. Die belangrijke praktijkervaring bracht hij mee. ‘Maar ook doen we bij LIAG veel scholen, dus we weten hoe kinderen hun omgeving beleven en hoe we ruimtes voor hen moeten creëren.’ Tijdens de selectie werd nog geen ontwerp gevraagd – alleen van een klein stukje gebouw -, wél hoe ze er als bureau tegenaan keken.
90% genezenen
Per jaar krijgen zo’n zeshonderd kinderen enige vorm van kanker; circa een kwart overlijdt eraan. Voor wie geneest, kunnen de zware behandelingen negatieve gevolgen hebben. Voorheen vonden zorg, onderzoek en opleiding in Nederland met versnippering van kennis en verslinding van geld plaats aan zeven universitaire medische centra. Om in 2025 boven de 90% genezenen uit te komen, worden in het Prinses Máxima Centrum alle specialismes integraal gebundeld.
Daarbij is een verzekerde toekomst van de kinderen het wenkende perspectief: niet alleen hun genezing via modernste zorg en grensverleggend onderzoek, maar ook hun evenwichtige sociale en leerontwikkeling, onder nastreving van de normale gezinssituatie. Daarom is ook in de naamgeving geassocieerd met prinsessen en sprookjes. FSC-gecertificeerd hout speelt een geruststellende rol in de aankleding.
Glas-in-loodervaring
Het Prinses Máxima Centrum, het grootste kinderkankercentrum van Europa, vormt een vaste drie-eenheid met het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ) en het UMC Cancer Center Utrecht op De Uithof. De eerste twee zijn via een verbindingsbrug op tweehoog met elkaar verbonden, zodat jongeren vanuit het centrum voor operaties naar het ziekenhuis kunnen worden gereden.
De slingerende brug, die eveneens door LIAG is ontworpen, is aan weerszijden voorzien van kleurige glaspanelen. Zo hebben de patiënten onderweg een aparte glas-in-loodervaring van 160 m lang. De speciale verbinding is tot stand gekomen bij de eerste ideeënvorming rond het nieuwe centrum. Experts en ervaringsdeskundigen uit de medische en niet-medische wereld waren hierbij betrokken. Leidraad was evidence based design, een ontwerpmethode die niet over één nacht bewijs gaat. LIAG zelf had bij de ontwerpfase drie maanden een arts en psychologe in dienst.
Kamer 15
Streven was dat niet langer gesproken zou worden over ‘een patiënt op kamer 15’. Essentieel voor deze opzet zijn de ouder-kindkamers, gezamenlijke verblijfsruimtes die met een schuifwand kunnen worden getweeëndeeld voor soms gewenste afzondering. De 87 ouder-kindkamers beschikken over een eigen douche, toilet, radio, tv, internet én balkon. Ouders en kinderen moeten het gebouw even balkonsgewijs kunnen verlaten. De 1 minuut-regel moet ervoor zorgen dat ouders binnen een minuut vanaf bijvoorbeeld pantry’s en eet-/huiskamers bij hun zoon of dochter zijn. Ook zijn er leeftijdsgebonden voorzieningen, zodat alle kinderen hun eigen pad van ontwikkeling kunnen volgen.
Het Prinses Máxima Centrum is spotlightproject van de maand op Het Houtblad.nl. Lees hier het complete artikel uit Het Houtblad 4/2018.
Foto: Ronald Tilleman
