Garden Valley Lyang China

Dat een stedenband meer betekent dan ‘Ni hao’ bewijst het vakantiepark Garden Valley in het Chinese Lyang, ontworpen door AchterboschZantman architecten uit Leeuwarden. De Friese hoofdstad heeft sinds 2011 vriendschapsbetrekkingen met de stad, waaruit dit project is voortgekomen. En zien is samen verder bouwen, want er komt nog meer aan.

Als uitvloeisel van de stedenband, vertelt architect Hans Achterbosch van AchterboschZantman architecten, ging een groep Leeuwarder ondernemers op invitatie naar China. ‘Ik was ook uitgenodigd en liet ons werk zien. Onze twee Accoya bruggen in Sneek (zie Het Houtblad 8/2008 en 1/2009) vonden onze gastheren echt iets voor China.’ Zo gezegd is niet ook zo gedaan. Maar hier begon de zon van beginnersgeluk breeduit te stralen, toen Achterbosch opdrachtgever Chun Ming Zhong tegenkwam, wiens mond overliep van ecologie. Dat was heel verrassend, immers Chinezen marcheren milieukundig vooralsnog niet in de voorste gelederen mee.

Gerede twijfels

Wel zo verrassend was Zhongs mededeling dat hij Achterbosch al eerder had ontmoet. ‘Een jaar eerder maakte hij deel uit van de Chinese delegatie naar Leeuwarden en die had onze bruggen bezocht. Bij het treffen in China hadden we meteen een goede chemie, doordat ook voor ons ecologie een belangrijk uitgangspunt is.’ Zhong wilde een ecoresort bij zijn Liyang Garden Valley Resort Hotel (5 sterren) in zijn geboortedorp Liyang, nu een stad met 800.000 inwoners. Hij had al een eerste ontwerp van een Zwitserse architect, had daarover gerede twijfels en vroeg wat Achterbosch ervan vond. Die hoefde niet lang na te denken: hij zou het ‘anders’ doen. Zowel hij als ontwerppartner Bart Zantman hebben een avontuurlijk jeugd van boomhuttenbouw in de vlakke grasprovincie Friesland liggen en de Chinese locatie was meer dan geknipt om geschoren aan die hobby kapsel te geven. ‘In 2012 stuurden wij ons ontwerp – alles in hout -, Zhong antwoordde dat we onmiddellijk over moesten komen.’

Overweldigend uitzicht

Liyang ligt in het hart van de Gouden Driehoek, hemelsbreed een kleine 200 km ten westen van Shanghai. De andere twee hoekpunten zijn Nanjing 97 km ten noordwesten en Changzhou 64 km ten noordoosten. Shanghai ligt in een vlakte, Liyang heuvelt in bergen en bossen. Daardoor biedt het vakantieverademing aan Chinezen die lijden aan urbane stress en een doffe smogkuch. Ze kunnen frisse lucht tanken in dit drievlak der natuur, waarin vooral bamboebossen de groei uitmaken. Het is zo de toeristische achtertuin van 60 miljoen mensen, die gelukkig nog niet platge(t)reden is. ‘We hadden hier boomhuizen op houten kolommen voorgesteld. Dit had twee voordelen. Ze hebben zo een minimale voetafdruk. Daarnaast heb je hoog tussen de bomen een overweldigend uitzicht over het landschap met theevelden, vijvers en een meer. Met je handen kun je de bladeren haast aanraken.’

Hamerstukken

Opdrachtgever Zhong was meteen om, de contracten werden als hamerstukken getekend. Financieel was er geen grote beperking, wat opnieuw een aangename verrassing was. Achterbosch kwam als zoveelste meevaller Liang Wei tegen, die in 2004 Bouwkunde aan de TU Delft was gaan studeren. Ze is geboren in de buurt van Liyang, maar ze was er nog nooit geweest. ‘Ik kwam naar Europa voor de rijke geschiedenis. Dat sprak me meer aan dan Amerika. Vanwege de bloei van de architectuur koos ik voor Nederland.’ Zij trad in dienst bij AchterboschZantman architecten en werd zo medeontwerper én bovendien tolk om de voortgang met instanties, regelgeving en detaillering te versoepelen. Wei: ‘Je moet ook werken met een lokale architect om de benodigde stempels te krijgen. Maar in China werken ze graag met buitenlandse architecten, dat heeft een meerwaarde. Probleem voor westerlingen: Chinezen tonen nooit hun emoties, al zijn ze nog zo enthousiast.’ Zhong was een en al onverstoorbaar begrip en stond standaard aan hun kant.

Aardbevingen

Nu was ook weer niet alles rijzende zon wat de klok sloeg. In Changzhou staat de hoogste houten pagode ter wereld (153,8 m hoog) en ook overal elders pronken tempels en gebouwen in dit materiaal, maar complete houtbouw is in China tegenwoordig lastig, en vaak verboden. Alsof ze de verworvenheden van hun rijke verleden vergeten zijn. Wei: ‘Dat heeft te maken met brand, maar vooral ook hiermee dat het een aardbevingsgebied is. En aardbevingen zijn daar een stuk erger dan hier in Groningen. Zelfs bij renovatie van oude gebouwen wordt vaak niet het originele materiaal hout, maar beton met een houtprint gebruikt. Door dit conservatisme konden we niet heenbreken.’ De hoofdconstructie moest derhalve in staal, de verdere aankleding mocht wel in hout, een hybride constructie dus van staal en hout.
Achterbosch: ‘Scoutend in China zagen we echt prachtige historische dorpen met zeer oude woningen en schitterende houten beweegbare gevelbekledingen. Die hebben ons geïnspireerd. Zo hebben we hen ook weer herinnerd aan waar ze vandaan komen. Dat had gelukkig effect.’

Chinese lampionnen

Hoewel het gebied goeddeels natuurbeschermd is, ligt de locatie er net buiten op zogenaamd construction land waar je wel mag bouwen. Tegen de berghelling is een complex opgehangen van clubhuis, 45 vakantiewoningen, zes eenpersoonsspa’s en enkele overdekte privébuitenbaden. Alle worden gekenmerkt door vier materialen: hout, natuursteen, bamboe en glas. Al het hout is zowel binnen als buiten verticaal geordend en nauwkeurig op de mm gedetailleerd, geënt op de bast van een boom. De gevelbekleding heeft diverse maatvoeringen: 50 x 70 mm. Qua vorm vallen bij de drie bouwvormen de overstekken, uitkragingen, verspringingen en lessenaarsdaken op. Van afstand lijkt het alsof er gestreepte Chinese lampionnen tussen de bomen zweven. De begane grond van het clubhuis met daarin spavoorzieningen is deels uit lokale natuursteen opgetrokken. Erboven volmaakt hout het beeld. Alle voorzieningen, inclusief vakantiewoningen, zijn bereikbaar met bamboe bruggen, als cesuren naar een nieuwe wereld.

Vervaarlijke overhang

De eenpersoonsspa’s staan op beton en vertonen een vervaarlijke overhang. Hier zijn ook de daken houtbekleed. Ironisch draaien ze op de punt met een vloei naar de vallei voor een beter uitzicht. De baden zijn in de helling uitgehold en bekleed met tegels, natuursteen of vezelversterkt beton. Men kan er tevens een Chinese massage ontvangen, de natuur streelt ondertussen zachtjes de ogen. Uit profijtelijkheidsbeginselen worden nu ook deze kleine spa’s permanent verhuurd. Het water in de hottubs, ook in het clubhuis, komt uit een warmwaterbron op 2 km diepte. Andere duurzame maatregelen ontbreken niet. Er zijn zoveel mogelijk lokale materialen toegepast; het geserveerde voedsel bestaat voornamelijk uit plaatselijke producten. Het clubhuis wordt energetisch grotendeels gevoed door houtsnipperverbranding en zonnepanelen. Elektrische autootjes verzorgen het vervoer over het terrein. Ook lopen er innovatieve uitwisselingsprojecten met Leeuwarder scholen op vlakken als voedsel en tuinbouw.

Grote panoramavensters

De 45 vakantiewoningen, in vier types van klein tot groot, staan bewust op stalen kolommen om ze én recht op de berghelling én hoog in de bomen te zetten. De door de aardbevingsregeling vereiste staalconstructie is erop gezet. Ze reikt twee verdiepingen hoog. Op de onderste verdieping bevinden zich al naar het type een of meer slaapkamers. Ook is er een balkon of terras, overhuifd door de eerste etage. Daarnaast zijn er de bijbehorende voorzieningen als toilet, bad en installatieruimte. Voor het perfecte uitzicht wordt op de bovenverdieping gewoond en gerijsttafeld. De binnen- en buitenwanden zijn met houtskeletbouw-elementen ingevuld. Op de aardbevingsbestendige vloeren ligt Chinees eiken, de dekken buiten zijn van bamboe, evenals de traptreden binnen. De kozijnen zijn van hergebruikt aluminium. Alle optrekjes hebben grote panoramavensters richting vallei. Openheid is kenmerkend. In de kozijnen zijn houten ramen aangebracht, die met één beweging open en dicht kunnen worden gevouwen.

Eerste standaard

De gevels kennen een drielaagse opbouw, ruig als de bast van een boomstam. Het lokale ceder was van slechte kwaliteit, daardoor bestaat de gevelbekleding van de eerste etage nu uit Canadees western red cedar, terwijl voor de begane grond Japans ceder dient. De gevels zijn uit Chinees wantrouwen geolied tegen gevreesd vocht. Achterbosch: ‘We hebben nu een eerste standaard gezet, misschien verrijzen toekomstige projecten wel helemaal in hout. De ogen van de Chinezen zijn opengegaan.’ In elk geval staan er nieuwe projecten op stapel: een tweede woningenproject, een trouwkapel, een resort boven op een berg en een ervaringsmuseum. Ook zijn er voorstellen om oude ghost towns te laten herleven. China is klaar voor een nieuw houttijdperk.