De aanleiding is dieptreurig, het monument een gebouw dat een glimlach opwekt terwijl het toch een plaats van aandacht en meditatie is. De Babyn Yar Synagoge is een van eiken en staal gemaakte uitklapbaar gebouw.
Het gebouw staat op een terrein waar meer monumenten en een museum komen. Dit alles ter nagedachtenis aan de 35.000 Joden die er in twee dagen (29 en 30 september 1941) doodgeschoten werden door Duitse SS-troepen, later gevolgd door nog eens 100.000 mensen wegens ras, overtuiging, geaardheid of handicaps. De Duitsers kozen dit terrein, even buiten de Oekraiense hoofdstad Kiev, omdat het diepe kloven had. Ze hoefden dus geen massagraven te laten aanleggen maar konden hun slachtoffers eenvoudig het ravijn in drijven en doodschieten.
De eerste slachtpartij is dit jaar 80 jaar geleden. Architect Manuel Herz kreeg de opdracht een monument te maken. Hij koos er voor om niet iets monolithisch en statisch te maken maar juist iets beweeglijks en bruikbaars: de uitklapbare synagoge. Het gebouw ziet er in gesloten toestand uit als een dichtgeslagen boek, als één deel wordt weggerold opent het zich en klapt er een plafond en een balkon uit op, zoals bij een pop-up boek.
De constructie is van staal en eikenhout en ook de afwerking is in eikenhout uitgevoerd. Uiteraard is het gebouw vol symboliek, zoals de geschilderde sterrenhemel op het plafond die de constellatie van die tragische dag uitbeeldt.
